Nen normen
Long time no post. En deze keer echt long time. Maar heb ik stil gezeten? Helemaal niet! Verhuizing naar ons tweede koophuis was een gelegenheid om enkele geleerde lessen in praktijk te brengen, en een daarvan is het electrawerk.
Al is een 35 jaar oude meterkast ook weer niet zo oud, de groepen hadden het nog over 220 V en met een toename van electrificering woningen hadden we wat meer ruimte nodig voor nieuwe groepen, waarvan inmiddels 3 meerfase-groepen. Als we een elektrische auto kopen, dan waarschijnlijk nog een meerfasegroep erbij.
Al heb ik natuurkunde gestudeerd, wisselspanning is daarbij precies eenmaal benoemd en verder nooit behandeld. Met een huis dat meerfase is aangesloten op het net (onze vorige woning niet) was dat dus een kennisgaatje dat nodig gedicht moest worden. Het is misschien het beste te zien met een plot van 2 sinusoiden 120 graden uit fase en hun som:
cos(x),cos(x+(2*pi)/3),(cos(x)+cos(x+(2*pi)/3))
De amplitude van som van de N (de minus maakt daarvoor niet uit) valt dus altijd binnen de amplitude van de 2P’s. Met andere woorden: je kunt de retour altijd over 1 gedeelde en even dikke ader sturen. Dat scheelt dus een ader! Als je weet dat je er maar 4 (van 2,5 mm^2) in een 16 mm PVC buis mag stoppen, dan weer je dat je opeens zo’n buis wel kunt gebruiken voor bijvoorbeeld de kookplaat (en met 2P+2N niet, of dikkere aders ook niet). 100% meer vermogen door hetzelfde kanaal, alleen maar door wat wiskunde te gebruiken! Nou heeft onze woning gelukkig overal 19 mm PVC liggen, en dan mag je 5x2,5 mm^2 trekken, waarmee je alle 3 de fasen + N + aarding kwijt kunt.
Krachtstroom is meerfase stroom waarbij de fasen elektrisch gecombineerd worden. Je hebt bijvoorbeeld elektromotoren die hierdoor geen N nodig hebben! Kijk maar eens naar de som van 3 sinusoiden die elk 120 graden uit fase zijn: cos(x),cos(x+(2*pi)/3)+cos(x+(4*pi)/3) = 0. Nouja, dat komt in thuisinstallaties niet voor, maar het is interessant om te weten dat was de som van de 3 fasen ook is, deze in amplitude altijd binnen die van een volledig belaste N valt, oftewel, deze kun je altijd delen. En zo is elke woning of gebouw dan ook aangesloten: 4 aders van gelijke dikte: 3F+1N.
Dan wil ik nog even ranten over het feit dat de NEN 1010 norm (afgeleid van de internationale HD-IEC 60364 norm) beide proprietair zijn, maar daarmee is alles ook eigenlijk gezegd dus hou ik het hier maar bij. Praktisch is plekken zoals deze afstruinen, en je bewust te zijn van het feit dat meerfase voor veel Nederlandse installateurs heel ingewikkeld is, wat leidt tot Perilex contacten die hier in 2P+2N configuratie gebruikt worden (itt de rest van de wereld, waar het 3P+1N is), en de “kookgroep” (een 2P+2N groep) die je dus laat wegkomen met het aansluiten op 1 fase van een 7,4 kW kookplaat. Een vreemde propositie, die voort zou vloeien uit het feit dat hier zoveel huizen nog enkelfase op het net zitten. Maar volgens mij in Nederland daar niet bijzonder in: 32 A groepen zijn bijvoorbeeld in Frankrijk heel gangbaar (dan wel weer dikkere aders trekken uiteraard), en in het VK hadden al onze huisjes 1x100A hoofdzekeringen…